Елімізде тегін медициналық көмек пакетіне ревизия және егжей-тегжейлі тексеру жүргізілді, пациенттерді диспансерлеу тәсілдерін өзгертті және әлеуметтік медициналық сақтандыруға қатысушылар үшін медициналық қызметтер тізбесін қалыптастырды
Нұр-сұлтан, 16 сәуір-Sputnik. Қазақстан Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру немесе МӘМС жүйесіне көшеді. 2020 жылғы қаңтардан бастап еліміздің денсаулық сақтау саласында не өзгереді және қазақстандықтарға медициналық көмек алу кезінде не күтуге болады? Sputnik Қазақстан денсаулық сақтау министрлігі мен Дүниежүзілік банктің «әлеуметтік медициналық сақтандыру» бірлескен жобасының консультанты Гүлім Асылбековаға азаматтарды толғандыратын сұрақтар қойды.
Емханаға қалай кіруге болады
Ең алдымен, адамдар емханаға қалай кіруге немесе ауруханаға жолдама алуға болады деген сұраққа қызығушылық танытады: тегін, сақтандыру немесе ақша үшін.
Сарапшы атап өткендей, 2020 жылдың басынан бастап Қазақстан тұрғындары алғаш рет екі пакет бойынша медициналық көмек ала бастайды. Біріншісі-тегін медициналық қызметтер, ТМККК. Екінші пакет міндетті медициналық сақтандыру жүйесіндегі сақтандырылған қатысушыларға арналған.
«Қаржыландыру үлгілері өзгеруде, аурулардың басым топтарына көзқарастар қайта қаралды, бірақ тұтастай алғанда қажетті медициналық көмектің қолжетімділігі бұдан зардап шекпейді, керісінше, медициналық көмектің кейбір түрлері бойынша медициналық сақтандыруды енгізе отырып, ол жақсартылып, жүйелендірілетін болады», – деп атап өтті Гүлім Асылбекова.
Барлық жедел және шұғыл көмек, сондай-ақ аурулар тізбесіне сәйкес амбулаториялық дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету және барлық емханалық көмек барлығына тегін және қолжетімді болып қала береді.
Қазақстанда тегін дәрі-дәрмектер: қандай жағдайда және қайдан алуға болады
«Егер сіз, мысалы, 2020 жылдың 3 қаңтарында тіркелген жеріңіздегі емханаға келіп, бас ауруына шағымдансаңыз, сізді учаскелік дәрігер тегін қабылдап, негізгі диагностикалық қызметтерді тағайындауы тиіс. Бұл жалпы қан мен зәр анализі, кейбір биохимиялық зерттеулер, ЭКГ, күнделікті қысымды бақылау, спирография, АИТВ-ға қан алу, флюорография, кейбір жағындылар және т.б. болуы мүмкін. Осыған ұқсас тізім қазір де бар-ағымдағы ТМККК бастапқы медициналық – санитарлық көмек деңгейінде тегін көрсетілетін қызметтердің толық тізімін қамтиды», – деп түсіндіреді сарапшы.
Медициналық көмектің тегін көлеміне әлеуметтік маңызы бар аурулармен және динамикалық бақылауға жататын аурулармен ауыратын адамдарға көмек кіреді. Сондай-ақ, жетім, яғни сирек кездесетін аурулар және аса қауіпті инфекциялар.
«Егер адамда осы аурулардың кез келгені болса, оған мемлекет есебінен бейіні бойынша «тар» мамандардың қызметтері, зертханалық және аспаптық диагностика, күндізгі және тәулік бойы стационарларда жоспарлы көмек және дәрі – дәрмекпен тегін қамтамасыз ету тегін берілетін болады», – деп нақтылайды Асылбекова.
Сондай-ақ, бюджет қаражаты есебінен тәулік бойы жұмыс істейтін стационарлардың қабылдау бөлімшелерінде медициналық көмек көрсетіледі.
МӘМС жүйесіне қатысушылар үшін-ерекше артықшылықтар
Сақтандырылған азаматтар үшін кең мүмкіндіктер ашылуда.
«Бұл ересектер мен балаларға арналған профилактикалық тексерулер, жоспарлы стационарлық көмекке қолжетімділіктің артуы, мейірбикелік күтім, қымбат консультациялық-диагностикалық қызметтердің кеңейтілген тізімі», – дейді сарапшы.
Стационарды алмастыратын көмек, медициналық оңалту және қалпына келтіру емінің көлемін ұлғайту жоспарлануда. Сақтандыру қаражаты есебінен консультациялық-диагностикалық көмек көрсету, жоғары технологиялық медициналық қызметтер көрсету көлемі ұлғайтылады, дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету тізбесі кеңейтіледі.
«Шежірелер» – дәрігерлер қанатының астында
Созылмалы аурумен ауыратын адамдар енді мейірбике қызметкерлерінің бақылауында болады. Бұл «динамикалық бақылау»деп аталады.
Үйден шықпай денсаулықты жақсарту: Қазақстанда арнайы бағдарлама жұмыс істейді
Бұл жүрек-қан тамырлары аурулары, артериялық гипертония, бронх демікпесі немесе өкпенің созылмалы обструктивті ауруы, қант диабеті сияқты тыныс алу органдарының аурулары. Барлығы 30-ға жуық ауру тобы бар. Бұл негізінен созылмалы инфекциялық емес аурулар.
Осы ауруларды динамикалық бақылау үшін қажетті және ең қолайлы диагностикалық қызметтердің негізгі пакеті жасалды.
«Бұл пациенттің дәрігермен тығыз серіктестігінде науқастың жағдайын бірлесіп басқаруды қажет ететін аурулардың қорқынышты тізімі. Біз бұл туралы не түсінеміз? Бұл пациентті диетаны ұстануға, қысымды өлшеуге, дәрі-дәрмектерді уақытында қабылдауға және өмір салтына жауапты болуға үйретуге болатын ауруларды емханадағы учаскелік қызмет деңгейінде байқауға және басқаруға болатындығын білдіреді. Мысалы, мұны қант диабеті мектептері жағдайында жасауға болады», – деп түсіндірді Гүлім Асылбекова, дәл осы аурулар мүгедектік пен өлім-жітімнің негізгі тәуекелдерін өз мойнына алатынын атап өтті.
Осылайша, шұғыл араласуды қажет ететін барлық нәрсе – ТМККК, ал қызмет көрсетудің жоғары стандарттары, тегін қызметтердің кепілдік берілген көлемінен тыс қосымша, қымбат, сирек қызметтер-МӘМС.
Мемлекет кімге төлейді
Биыл мемлекет тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін қаржылық қамтамасыз етуге 970 миллиард теңгеден (2,5 миллиард доллар) астам қаржы бөледі.
Келесі, 2020 жылы мемлекеттің халыққа медициналық көмек көрсетуге арналған шығыстары 16,6% – ға ұлғаяды және қазірдің өзінде 1 триллион 134 миллиард теңгеден (2,9 миллиард доллар) асады.
«Мемлекет өз азаматтарының денсаулығына үнемдейді деген пікірге қарамастан, ол, керісінше, қаржыландыруды ұлғайтады және ұзақ уақыт бойы квази-төлеушінің медициналық сақтандыру жүйесіндегі ұстанымын сақтайтын болады, өйткені реформа әлеуметтік сипатқа ие және әлеуметтік осал санаттағы әрбір қазақстандық үшін МӘМС жүйесіне жарналар бюджеттен төленетін болады», – деп атап өтті сарапшы.
Балар, жүкті әйелдер, зейнеткерлер, мүгедектер және басқалар үшін, бұл елдің 10 миллионға жуық тұрғыны, мемлекет медициналық сақтандыруды төлейді.
Қазақстандықтарда медициналық көмектің қандай түрлері сұранысқа ие
Науқас стационарлық көмек немесе МСАК шеңберінде емделуге жүгінген кезде, оған қандай қаражаттан төленетіні маңызды емес, қажетті медициналық көмек қол жетімділігі шектеусіз екі пакет шеңберінде берілуі керек.
Қазақстандықтар қандай медициналық қызметтерді тегін алады
«Біз реформаның басынан бастап біздің түпкі мақсатымыз – бүгінгі күні стационарлық көмекті шамадан тыс тұтынуға негізделген пирамиданы аудару және оның жоғарғы жағында – алдын алу және емхана қызметтері деп айттық. Ауыр жағдайда шұғыл емдеу кезінде адамның денсаулығын қалпына келтіруге тырысқаннан гөрі, аурудың алдын алу және ерте сатысында емдеу әлдеқайда тиімді екенін бәріміз білеміз», – дейді Гүлім Асылбекова.
Сарапшы стационарлардағы науқастардың 30% дейін тәулік бойы стационарға жатпайтын жағдайлар бойынша емделетінін атап көрсетеді.»Сонымен бірге күндізгі стационарларда 25% жағдайда тәулік бойы стационарларда жатуы тиіс және 25% амбулаториялық деңгейде емделуі мүмкін науқастар кездеседі. Сондықтан тәулік бойғы стационарға, күндізгі стационарға жататын стандартталған тізбелер және аурухананың дәрігерлерінің бақылауымен күндізгі стационар жағдайында көмек алуға болатын хирургиялық араласулары бар пациенттер үшін жеке тізбе жасалды», – дейді Асылбекова.
Егер ауруханаға жатқызу критерийлері туралы айтатын болсақ, онда олар бірқатар аурулар бойынша қайта шығарылды.
Астанада алғашқы медициналық-санитарлық көмектің (МСАК) жаңа дүниежүзілік тұжырымдамасы қабылданды
«Мен классикалық мысал келтіремін. Сіз таң қаласыз, бірақ бүкіл әлемде миы шайқалған науқастар ауруханаға жатқызылмайды. Бізде ауруханаға жатқызудың бұл түрі 35 000 жағдайды құрайды, оған миллиардтаған теңге жұмсалады. Бірақ қабылдау бөлмесінің дәрігері жағдайдың ауырлығын бағалауда қателік жібермеуі үшін критерийлер жасалды, ол мидың көгеруін қалай дұрыс ажыратуы керек. Егер ол сынақтар негізінде жеңіл жарақат туралы қорытындыға келсе, онда науқас амбулаториялық деңгейге баруы керек. Осылайша, негізсіз госпитализация жағдайлары азаяды және біз күндізгі стационарды дамытуға, елде іс жүзінде жоқ оңалтуға және паллиативтік көмек жағдайларын жақсартуға қажетті ресурстарды босатамыз», – дейді сарапшы.
Әрекет ет, медбике: Қазақстанға Мейіргерлік көмек реформасы не үшін қажет?
Статистикаға сәйкес, 2010 жылы өтініштердің шұғыл болуы 80-ден 20 пайызға дейін, бүгінде бұл 70-тен 30-ға дейінгі арақатынас. Бірақ сонымен бірге әлемдік тәжірибе идеалды нұсқа 60 – тан 40-қа дейін екенін айтады.
«Қазақстан мұндай көрсеткіштерге алғашқы емханалық көмек толық күшіне енген кезде қол жеткізе алады. Денсаулық сақтау министрлігі МСАК – тың осындай тиімді моделін іске қосқалы отыр», – деп түсіндіреді Асылбекова.
Тәулік бойы стационарларда ұзақ уақыт болу қысқа мерзімді қарқынды емдеуге ауыстырылады, күндізгі стационарлар жағдайында медициналық қызметтерді алу көбірек қаржыландырылады. Сақтандыру қаражаты есебінен оңалту және қалпына келтіру рәсімдеріне арналған бюджет ұлғаяды.
«Экономика бойынша Нобель сыйлығының лауреаты Ангус Дитон Денсаулық сақтау экономикасы бойынша жүргізген зерттеулерінде өмір сүру ұзақтығы сияқты маңызды көрсеткіш жұмсалатын қаражат көлеміне байланысты, бірақ тек белгілі бір нүктеге дейін екенін атап өтті. Иә, жан басына шаққандағы табыстың өсуімен ұлттың денсаулығы жақсарады және адамдар тамақ пен дәрі-дәрмектерге көбірек ақша жұмсай отырып, ұзақ өмір сүреді. Ал Үкімет салықтар арқылы денсаулық сақтау саласына пайда әкелетін жобаларға ақша алады», – дейді маман.
Дитонның айтуынша, » ақшаны ақылмен жұмсау керек. Табыстың төмен деңгейіне қарамастан, ұлттың денсаулығын қамтамасыз етудің жолдары бар және үлкен қаражатты ысырап етудің жолдары бар».
Ары қарай оқу: https://ru.sputniknews.kz/health/20190416/9841211/zdravoohranenie-medstrahovanie-zabolevanie-ehkspert.html
